Türkiye’de işçi ve işveren ilişkileri, 4857 sayılı İş Kanunu çerçevesinde düzenlenmiş olup, fazla çalışma süreleri de bu kapsamda sıkı bir şekilde sınırlandırılmıştır. İş Kanunu’nun 41. maddesi, işçilere bir takvim yılı içinde en fazla 270 saat fazla mesai yaptırılabileceğini açıkça belirtmektedir. Bu düzenleme, işçilerin fiziksel ve zihinsel sağlıklarının korunması, iş-yaşam dengesinin sağlanması ve iş kazalarının önlenmesi amacıyla getirilmiştir. Ancak, Sakarya’daki iş yerlerinde de sıkça karşılaşıldığı üzere, uygulamada bu yasal sınırın aşılması yaygın bir sorundur. Bu durum, hem işçilerin haklarının ihlaline yol açmakta hem de işverenler için ciddi hukuki sorumluluklar doğurmaktadır. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, Sakarya’da faaliyet gösteren işçi ve işveren müvekkillerimize, bu konuda yaşanan uyuşmazlıklarda profesyonel hukuki destek sunmaktayız. İşçiye yıllık 270 saatten fazla fazla mesai yaptırılması durumunda ortaya çıkan hukuki süreçleri ve işçinin haklarını, yerel dinamikler ve Sakarya’daki iş hayatının özellikleri ışığında detaylı bir şekilde ele alacağız.
4857 sayılı İş Kanunu’nun 41. maddesi ve ilgili Fazla Çalışma Yönetmeliği, işçinin bir takvim yılı içinde yapabileceği fazla çalışma süresini 270 saat ile sınırlamıştır. Bu düzenlemenin temel amacı, işçilerin fiziksel ve zihinsel sağlığını korumak, sosyal yaşamlarını sürdürebilmelerine olanak sağlamak ve uzun çalışma saatlerinden kaynaklanabilecek iş kazalarının önüne geçmektir. Sakarya’da, özellikle sanayi ve üretim sektörlerinde faaliyet gösteren iş yerlerinde, yoğun iş temposu nedeniyle bu sınırın aşılabildiği durumlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Ancak, bu durum yasalara aykırılık teşkil eder ve işverenin hukuki sorumluluğunu artırır.
Fazla çalışma, işçinin yazılı onayı olmadan yaptırılması mümkün olmayan bir çalışma türüdür. İş Kanunu’na göre, işverenin işçiden fazla mesai talebinde bulunabilmesi için işçinin açık ve yazılı rızasını alması şarttır. Ancak, bu onay bile işçiye sınırsız bir fazla mesai yükümlülüğü getirmez; yıllık 270 saat sınırı, bu onayın üst sınırıdır. Sakarya’daki iş yerlerinde, özellikle tekstil, otomotiv yan sanayi ve lojistik gibi sektörlerde, işçilerin yazılı onayı alınmadan veya yasal sınırlar gözetilmeden fazla mesai yaptırıldığı durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu tür uygulamalar, işçilere hak arama yolunu açmakta ve işverenler için hukuki riskler oluşturmaktadır.
Yıllık 270 saat sınırının aşılması, işverenin işçiye fazla mesai ücreti ödeme yükümlülüğünü ortadan kaldırmaz. İşçi, 270 saati aşan fazla çalışmaları için de ücret talep etme hakkına sahiptir. Ancak, bu durumun iş sözleşmesinin haklı nedenle feshi için tek başına yeterli olup olmadığı, Yargıtay kararları ışığında değerlendirilmelidir. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, Sakarya’daki müvekkillerimize, fazla mesai ücretlerinin ödenmemesi veya yasal sınırların aşılması durumunda, hem işverenin sorumluluklarını hem de işçinin haklarını detaylı bir şekilde açıklamaktayız.
Yargıtay, yıllık 270 saatlik fazla mesai sınırının aylık bazda 22,5 saatlik bir sınıra indirgenerek yorumlanmasının hukuken doğru olmadığını açıkça ifade etmiştir. Bu, Sakarya’daki iş yerlerinde de sıkça yanlış anlaşılan bir konudur. Yüksek Mahkeme, önemli olanın takvim yılı içindeki toplam fazla mesai süresinin 270 saati aşmaması olduğunu vurgulamıştır. İşveren, yıl içinde bu sınırı aşmamak kaydıyla, bazı aylarda daha fazla, bazı aylarda daha az fazla mesai yaptırabilir. Örneğin, Sakarya’daki bir otomotiv yan sanayi firmasında, üretim yoğunluğunun yüksek olduğu aylarda fazla mesai süreleri artabilir; ancak yıllık toplam 270 saati aşmamalıdır.
Yargıtay Kararı (7. Hukuk Dairesi, Esas: 2016/2358, Karar: 2016/7305, Tarih: 29.03.2016):
Yargıtay, İş Kanunu’nun 41. maddesinin açıkça “yılda 270 saatten fazla olamaz” hükmünü içerdiğini ve bu sınırın aylık veya haftalık bazda bir sınırlama getirmediğini belirtmiştir. Bu karar, Sakarya’daki işverenlerin fazla mesai planlamalarında dikkate alması gereken önemli bir içtihattır. Örneğin, bir işçi bir ayda 23 saat fazla mesai yaptıysa, bu durum yıl içinde 270 saat sınırı aşılmadığı sürece, işçinin fazla mesai ücreti talep etme hakkını ortadan kaldırmaz. Ancak, işçinin yıl içinde 270 saati doldurması durumunda, işveren ilave fazla mesai talebinde bulunamaz ve işçi bu talebi reddedebilir.
Yargıtay’ın yerleşik içtihatlarına göre, işçiye yıllık 270 saatten fazla fazla mesai yaptırılması, fazla mesai ücretleri tam ve zamanında ödendiği sürece, tek başına işçiye iş sözleşmesini haklı nedenle fesih hakkı vermez. Ancak, Sakarya’daki iş yerlerinde, işçilerin bu sınırı aşan fazla mesaiye zorlanması ve bu durumun işçinin fiziksel veya zihinsel sağlığını olumsuz etkilemesi halinde, haklı fesih imkânı doğabilir. Örneğin, bir işçinin sürekli olarak gece vardiyalarında ve yasal sınırların üzerinde çalıştırılması, mobbing (psikolojik taciz) unsurlarıyla birleştiğinde, işçiye haklı fesih hakkı tanıyabilir.
Yargıtay Kararı (22. Hukuk Dairesi, Esas: 2016/19041, Karar: 2019/17119, Tarih: 24.09.2019):
Yargıtay, İş Kanunu’nun 41. maddesindeki 270 saat sınırının emredici bir düzenleme olmadığını, ancak günlük 11 saatlik çalışma süresinin aşılmasının işçinin dinlenme hakkını ihlal eden emredici bir kural olduğunu belirtmiştir. Bu nedenle, Sakarya’daki işçilerin, fazla mesai sürelerinin yanı sıra günlük çalışma sürelerinin de 11 saati aşıp aşmadığını takip etmeleri önemlidir. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, bu tür davalarda işçilerin haklarını korumak için ayrıntılı bir ispat süreci yürütmekteyiz.
1. Fazla Mesaiyi Reddetme Hakkı:
İşçi, yıllık 270 saatlik fazla mesai sınırını doldurduktan sonra, işverenin talep ettiği ilave fazla mesaiyi reddetme hakkına sahiptir. Sakarya’daki iş yerlerinde, özellikle yoğun üretim dönemlerinde işçilerin bu haklarını kullanmaları sıkça karşılaşılan bir durumdur. İşveren, işçiyi bu nedenle işten çıkaramaz veya başka bir olumsuz yaptırımla karşı karşıya bırakamaz.
2. Fazla Mesai Ücreti Talep Etme Hakkı:
İşçi, 270 saati aşan fazla mesai çalışmaları için de fazla mesai ücreti talep edebilir. Fazla mesai ücreti, normal saatlik ücretin %50 fazlasıyla ödenir. Sakarya’daki iş yerlerinde, özellikle bordrolarda fazla mesai ücretlerinin eksik gösterildiği veya hiç ödenmediği durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu durumda, işçiler Altun Hukuk ve Danışmanlık’a başvurarak haklarını arayabilir.
3. Serbest Zaman Kullanma Hakkı:
İşçi, fazla mesai ücreti yerine serbest zaman talep edebilir. Her bir fazla mesai saati için 1,5 saat serbest zaman hakkı bulunmaktadır. Bu süre, fazla mesainin yapıldığı tarihten itibaren 6 ay içinde kullandırılmalıdır. Sakarya’daki işçiler, bu haklarını genellikle bilmemekte veya kullanamamaktadır. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, işçilere bu haklarını nasıl talep edecekleri konusunda rehberlik sağlamaktayız.
4. Haklı Fesih ve Kıdem Tazminatı:
Yıllık 270 saati aşan fazla mesai, işçinin sağlığını veya sosyal yaşamını ciddi şekilde etkiliyorsa ve işverenin bu konuda ısrarcı tutumu mobbing boyutuna ulaşıyorsa, işçi iş sözleşmesini haklı nedenle feshederek kıdem tazminatı talep edebilir. Sakarya’daki iş mahkemelerinde bu tür davalar sıkça görülmekte olup, Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak işçilere bu süreçte hukuki destek sunmaktayız.
İşverenin Yükümlülükleri:
İşveren, işçiye 270 saatten fazla mesai yaptırmakta ısrarcı olamaz ve işçinin yazılı onayı olmadan fazla mesai yaptıramaz. Ayrıca, fazla mesai sürelerini düzenli olarak kaydetmekle yükümlüdür. Sakarya’daki iş yerlerinde, özellikle küçük ve orta ölçekli işletmelerde, bu kayıtların tutulmaması veya eksik tutulması yaygın bir sorundur. Bu durum, işçinin haklarını ispatlamasını zorlaştırabilir; bu nedenle Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, işçilere bordro, giriş-çıkış kayıtları ve diğer belgelerle haklarını nasıl ispatlayacakları konusunda danışmanlık vermekteyiz.
Sakarya, otomotiv, tekstil, metal sanayi ve lojistik gibi sektörlerde yoğun bir iş gücü barındıran bir ilimizdir. Bu sektörlerde, işin doğası gereği fazla mesai yapılması yaygın bir uygulamadır. Ancak, bu sektörlerdeki işverenlerin, 270 saatlik yasal sınırı titizlikle takip etmeleri ve işçilerin sağlığını riske atacak uygulamalardan kaçınmaları gerekmektedir. Örneğin, Sakarya’daki otomotiv yan sanayi firmalarında, proje teslim tarihlerine yetişmek için işçilere yoğun fazla mesai yaptırıldığı durumlarla karşılaşılmaktadır. Bu tür durumlarda, işçilerin haklarını korumak için Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak hukuki süreçleri titizlikle yönetmekteyiz.
İşverenin, işçiye yaptırdığı fazla mesai ücretlerini ödememesi durumunda, işçi öncelikle işverene yazılı olarak başvurabilir. Ödeme yapılmazsa, işçi Sakarya İş Mahkemesi’ne başvurarak fazla mesai alacaklarını talep edebilir. Bu alacaklar, fazla mesainin yapıldığı tarihten itibaren 5 yıllık zamanaşımı süresine tabidir. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, Sakarya’daki işçilere, fazla mesai ücretlerinin tahsili için gerekli dava süreçlerinde destek sağlamaktayız.
Yıllık 270 saati aşan fazla mesai, işçilerin fiziksel ve ruhsal sağlığını ciddi şekilde tehdit edebilir. Sakarya’daki sanayi sektörlerinde, uzun çalışma saatleri nedeniyle işçilerin kronik yorgunluk, stres ve iş kazası riskiyle karşı karşıya kaldığı durumlar sıkça görülmektedir. İş Kanunu’nun bu sınırı getirmesindeki temel amaç, işçilerin sağlıklı ve güvenli bir çalışma ortamında bulunmasını sağlamaktır. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, bu tür durumlarda işçilerin haklarını korumak için iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına dayalı hukuki süreçler yürütmekteyiz.
İşveren, işçiye yaptırdığı fazla mesai sürelerini düzenli ve doğru bir şekilde kaydetmekle yükümlüdür. Sakarya’daki iş yerlerinde, özellikle bordrolarda fazla mesai sürelerinin eksik gösterildiği veya hiç belirtilmediği durumlarla sıkça karşılaşılmaktadır. Bu kayıtlar, işçinin fazla mesai ücretlerini ispatlaması için kritik öneme sahiptir. Altun Hukuk ve Danışmanlık olarak, işçilere bu kayıtları nasıl talep edecekleri ve haklarını nasıl koruyacakları konusunda rehberlik etmekteyiz.
Altun Hukuk ve Danışmanlık, Sakarya
Sakarya’da iş hukuku alanında uzmanlaşmış bir hukuk bürosu olarak, işçilerin ve işverenlerin fazla mesai kaynaklı uyuşmazlıklarında yanınızdayız. İşçilerin fazla mesai ücretlerini tahsil etmeleri, haklı fesih süreçlerini yürütmeleri ve işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmeleri için profesyonel hukuki danışmanlık ve dava takip hizmetleri sunmaktayız. Daha fazla bilgi için bizimle iletişime geçebilir veya www.altunhukukdanismanlik.com adresini ziyaret edebilirsiniz.
İletişim:
Avukat Mehmet Altun
Altun Hukuk ve Danışmanlık
Sakarya
Telefon :05054424236
Web: www.altunhukukdanismanlik.com
